U sąsiadów: 60 na 100. Sąsiadki. Głosem kobiet o powstaniach śląskich i plebiscycie

Kuratorką i pomysłodawczynią wystawy jest dr Małgorzata Tkacz-Janik z Instytutu Korfantego. Ekspozycja przedstawia w skali 1:1 trzydzieści bohaterek z przełomu XIX i XX wieku, związanych z historią regionu. Poświęcona mało znanym bohaterkom wypełnia lukę w opowiadaniu historii Górnego Śląska, gdzie nieobecność kobiet nie jest przypadkowa. Tradycyjnie opowiadana historia nie dostrzega zbyt wielu kobiet. Wolelibyśmy myśleć, że historia nie ma płci, jednak dominującymi postaciami opisów historycznych są mężczyźni. Wystawa Sąsiadki przełamuje ten kanon. Spojrzenie na wielką i małą historię regionu oczyma kobiet powoduje, że inaczej rozkładamy akcenty. Uruchamiamy opowiadanie o tym, co nie tylko pozostaje nieznane, ale czasem jest wyparte i schowane głęboko w zbiorowej, niewypowiedzianej pamięci.

Wystawa Sąsiadki jest częścią wieloletniego projektu, zapoczątkowanego w 2019 roku w Centrum Dziedzictwa Regionalnego Instytutu Kultury w Katowicach (obecnie Instytutu Myśli Polskiej im. W. Korfantego), którego celem jest wprowadzenie do głównego nurtu opowieści o historii Górnego Śląska postaci kobiecych. Wydaje się, że dzięki nowoczesnej formie wystawa się podoba i wciąż jest przyczynkiem do odkrywania lokalnie zapomnianych bohaterek wszędzie tam, gdzie jest aktualnie pokazywana. Tym razem będzie to świetna okazja do przypomnienia kilku Goczałkowiczanek. 

Wojna, czy powstanie zapamiętane przez kobiety, to obraz inny niż męskie wspomnienie. Codzienność, drugi plan wielkiej historii, przez lata wydawała się tematem mało ważnym dla badaczy, muzealników, czy interpretatorów dziedzictwa. Dodajmy, nie doceniały jej jako temat także same kobiety, nie czując się godne historii. Nie przeczytamy o bohaterkach wystawy w podręcznikach do historii. W wielu oczach nadal  nie jest bohaterstwem samotne zajmowanie się domem, wychowanie czeladki dzieci, bycie powstanką, sanitariuszką, kurierką, czy mówczynią propagandowych wieców, albo np. lekarką frontową, czy liderką ruchu kobiecego. O nich jest ta wystawa. Memy zostały stworzone na podstawie historycznej kwerendy, wzorowane są na oryginalnych, archiwalnych fotografiach.

Dodatkowo polecamy uwadze film pt. 5 kobiet Sejmu Śląskiego.
Film jest dostępny dla wszystkich w sieci https://youtu.be/wsi-7Nu0Q28

Projekt jest realizowany pod honorowym patronatem Marszałka Województwa Śląskiego oraz programu Niepodległa i programu Stulecie Powstań Śląskich. Partnerzy: Stowarzyszenie Szlakiem Kobiet. Media społecznościowe: Sąsiadki, Stulecie Praw Kobiet, Śląski Szlak Kobiet.
Wystawa: Instytut Myśli Polskiej im. W. Korfantego, ul. Teatralna 4, Katowice

Wystawa ma charakter popularyzatorski, pokazuje poprzez postacie wybranych liderek, ale także bohaterek drugiego planu, jak ważna była organiczna praca kobiet w naszym regionie oraz w jak niewielkim stopniu jest doceniona. Tymczasem zasługi kobiet na polu więziotwórczym, edukacyjnym, czy społeczno-kulturowym są nie do przecenienia. Można, nawiązując do współczesności, powiedzieć, że w ten sposób torowały (one) kolejnym pokoleniom (nam) drogę aktywności w górnośląskim życiu publicznym, w tym tak bardzo niełatwym dla kobiet, patriarchalnym, męskim środowisku, ubogim w warstwy inteligencji.

Ekspozycja daje przyczynek do snucia opowieści o rozwijających się i zmieniających formach uczestnictwa kobiet w kulturze, polityce, gospodarce i życiu społecznym naszego regionu i Europy.
SASIADKI, to brakująca opowieść o górnośląskich emancypantkach, siłaczkach, kobietach dla których ani granice kulturowe, ani polityczne, ani zaborowe, ani granice państw nie były przeszkodą, aby stawać się sąsiadkami, budować kobiece sąsiedztwo. Inne od męskiego.
 
Prezentowane postaci:

Balasowa Albina (1899-1977)

Bramowska Józefa (1860-1942)

Dombkowa Teodora (1874-1950)

Giżycka Janina (1887-1937)

Golaszowa Petronela (1851-1935)

Gruchlikowa Maria (1892-1982)

Hager Karolina (1861-1941)

Jordan-Łowińska Wanda (1900-1959)

Kłuszyńska Dorota (Dora) (1876-1952)

Koniarkowa  Zofia (1876-1963)

Korfantowa Elżbieta (1882-1966)

Kujawska Rajda Maria (1893- 1948)

Ligoniowa Wanda (1884 – 1953)

Maciejowska Paulina (Pola) (1899-1920)

Markowa Jadwiga (1885-1939/1945)

Miglancowa Monika (1883-?)

Niegolewska Wiktoria (1872 – 1927)

Ogórkówna Matylda (1897-1940)

Omańkowska Janina (1859-1927) 

Parys Klara (1898-1979)

Pojdowa Florentyna (1883-1958)

Rokicka-Niedbalska Antonina (1893-1973)

Różanowiczowa Maria (1886-1981)

Stęślicka Halina (1897-1956)

Szymkowiak Bronisława (1896-1975)

Szyperska Aleksandra (1865-1938)

Wojciechowska-Sołowijowa Halina (1894-1984)

Wolnik Aniela (1900-1957)

Zarzycka–Ręgorowicz Olga (1900-1986)

Żnińska Janina (1871-1949)

Dodatkowo 19 lutego (sobota) odbędą się o godzinie 11.00 i 15.00 w Pawilonie Wrzos wykłady na temat wystawy wzbogacone projekcją filmową oraz prezentacją kilku wybranych Goczałkowiczanek. Informacje na ten temat zostaną zamieszczone w osobnym wydarzeniu na profilu fb Sąsiadki. Wstęp tylko w maseczkach z zachowaniem dystansu.

Oprowadzania kuratorskie dla kuracjuszy:
24.02.22 (czwartek) 10.00-13.00
03.03.22 (czwartek) 10.00-13.00